Ik wil het wel en ik wil het niet...

23 mei 2021

'Er is een man laatst doodgegaan, die nog geen dag van zijn bestaan, tevreden was, maar dat begreep hij pas toen er geen weg terug meer was. Vlak voor zijn dood pas kreeg hij spijt, van zoveel angst, verloren tijd. En hij vertelde me over de hel die hij zijn leven lang had meegemaakt...'

Regels uit 'Verloren tijd', een prachtig lied' van 'Het Klein Orkest' over angst en verlangen. Het lied is uit 1984 maar nog steeds actueel. Gedragsverandering gaat gepaard met ambivalentie: we willen het wél én we willen het niet. Komen we in beweging of blijven we op onze plek?

AMBIVALENTIE

Ambivalent betekent letterlijk dat iets twee waarden heeft: Voors en tegens. Je wilt stoppen met drinken én het is je grote vriend. Je wilt een avontuurlijke nieuwe baan én je hecht aan zekerheid. Je houdt van je partner én je wilt je minnares niet kwijt... Ambivalentie hoort bij het leven. Ook als we ons gedrag niet veranderen maken we een keuze. Dan gaan we door in ons oude patroon zoals de hoofdpersoon in 'Verloren Tijd'. Gedragsverandering is één van de hoofdthema's uit de psychologie en tegelijkertijd een lastige opgave. Hoe krijg je jezelf in beweging en hoe help je anderen daarbij?

MOTIVERENDE GESPREKSVOERING

Motiverende gespreksvoering is een communicatiestijl die de motivatie tot gedragsverandering probeert te versterken. In plaats van overtuigen en confronteren help je door de ambivalentie te onderzoeken. Respect voor de autonomie van de ander staat voorop. De kans op gedragsverandering is namelijk het grootst wanneer de beweegredenen voortkomen uit iemand zelf. Door actief te luisteren, open vragen te stellen, reflecties te geven en samen te vatten help je de ander op respectvolle wijze om een eigen koers uit te zetten. Wanneer de discrepantie tussen het huidige gedrag en belangrijke doelen en waarden maximaal is wordt de kans op verandering groter. Met andere woorden: de lijdensdruk neemt toe. Bij weerstand veer je mee in plaats van de discussie aan te gaan. Je belicht nieuwe invalshoeken en prikkelt de ander om een eigen standpunt in te nemen. Ik vind motiverende gespreksvoering een elegante manier om een smeulend vuurtje op te stoken. Inmiddels heeft deze methodiek zijn nut bewezen en wordt het veelvuldig toegepast (vooral bij leefstijlverandering).

UITDAGING

Voor de coach/hulpverlener is motiverende gespreksvoering niet gemakkelijk. Het vereist geduld en het vermogen om je in te leven in de perceptie van de ander. In plaats van je eigen gelijk na te streven accepteer je het gezichtspunt van de ander en volg je 'from one step behind' (net als in oplossingsgerichte gesprekstherapie).

Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ik regelmatig de fout ben ingegaan door een pushende houding aan te nemen. Mijn ongeduld won het op die momenten van mijn idealen. Daarmee heb ik mijn gesprekspartners mogelijk gestimuleerd om zich in te graven en heb ik ze géén goede dienst bewezen. De hoofdpersoon uit 'Verloren tijd' is trouwens ambivalent gebleven: 'Want tegen zijn angst hielp geen één obligatie, geen polis, geen aandeel, geen bank dacht meer mee. En aan het eind bij zijn crematie, waaide zijn rook zelfs nog met alle winden mee...'